Во ерата на дигиталните информации, времепловите се моќна алатка за презентирање на историски податоци на интерактивен и визуелно привлечен начин. Освен тоа, во Македонија „мака мачиме“ со архивирање и точна репрезентација на настани и од поблиската историја. На нашиот портал арно.мк имаме направено неколку уникатни времеплови со кои се обидовме да прикажеме некои позначајни настани одисторијата на домашната и светска наука и уметност. Ова е ...

Нашиот портал активно учествува во градењето на свесноста и активизмот во повеќе полиња, пред се на полето на културата, екологијата, уметноста, науката и образованието во Македонија. За таа цел, освен текстовите кои ги пишуваме, апликациите кои ги правиме и акциите во кои учествуваме, преку нашите групи ги поврзуваме луѓето со слични интереси. Некој на друг начин – ние толку знаеме, можеме и си ја сакаме татковината! Ова се тие групи: и разни ...

Драги љубители на македонскиот јазик и на креативното пишување, со големо задоволство ви ја претставуваме нашата најнова јазична игра – „Збороколаж“. Што е Збороколаж? Тоа е интерактивна јазична игра која ви овозможува да создавате уникатни фрази и реченици на македонски јазик. Со едноставно кликање или влечење на зборовите, можете да создадете ваши оригинални „збороколажи“ и да ја истражите креативната моќ на нашиот јазик. Зошто овие ...

Мета, компанијата која стои зад Facebook, неодамна го претстави Llama 3.1, најновата верзија на нивниот отворен модел на вештачка интелигенција. Оваа верзија е значајна поради нејзините импресивни способности и широката примена. Llama 3.1 е една од најголемите и најмоќни отворени модели на вештачка интелигенција достапни денес. Овој модел е оптимизиран за генерирање синтетички податоци и овозможува создавање на помали, поефикасни модели кои ...

Т.Ц. Скопјанка е тивок сведок на распаѓањето на нештата околу нас. Ѕидовите, испишани со слоеви графити, раскажуваат приказна за град во постојана транзиција, за генерации кои доаѓаат и заминуваат, оставајќи свои траги. Од избледените политички слогани до современите тагови, од носталгичните сеќавања на „Поп-Шоп“ до суровата реалност на казината, Скопјанка е микрокосмос на современа Македонија – место каде минатото и сегашноста се судираат, а ...

Драги љубители на литературата, ви го претставуваме регионалниот книжевен фестивал „Друга приказна” кој ќе се одржи од 30 август до 1 септември во Скопје. Овој уникатен настан, организиран од списанието „Маргина” и порталот ОКНО, го слави краткиот расказ и кратките книжевни форми погодни за јавно споделување. Фестивалот има итна потреба од финансиска поддршка за да ја достигне целта од 2.000 евра – можете да помогнете преку нивната страница за ...

Неодамна го лансиравме нашиот „Генератор на македонски поговорки” – замислен како македонска верзија на популарните “fortune cookies”. Со задоволство ви ја претставуваме втората верзија, која овозможува пребарување на поговорки преку клучни зборови. Пробајте ја тука. Во создавањето на оваа алатка ни помогна јазичниот модел Claude 3.5 Sonnet. Како функционира? Замислете дека ви треба поговорка со зборот „жешко” (како летово, нели?). Нашиот ...

Добредојдовте на нашата единствена апликација за генерирање македонски поговорки – вашиот личен извор на секојдневна мудрост и инспирација! Замислете го ова како македонска верзија на популарните “Fortune Cookies”. Наместо да кршите колаче за да прочитате мудра мисла, само кликнете на копчето и ќе добиете автентична македонска поговорка за да го зачините вашиот ден. Како функционира? Со помош на напредната вештачка интелигенција Claude, ...

Понекогаш, истражувајќи ја уметноста, се наоѓаме на неочекувано патување низ просторот и времето. Така започна и моето откритие за графитите под Новата железничка станица во Скопје. Она што почна како едноставен обид да се документираат 100 графити, се претвори во интересна приказна за уметници, фестивали и неочекувани врски. Во центарот на (вториот дел од) оваа приказна се наоѓа Флим, талентиран графички дизајнер, чие учество на фестивалот ...

Во недостаток на македонски апликации за транскрипција (не дека не се работи, но нема многу заинтересираност од институтите, академиите и државата) се обидовме да најдеме алтернативи. Ова не го правиме прв пат, веќе ги имаме правено сличните анализи пред 6 месеци. Подолу има детална анализа на неколку програми – но, бидејќи ретко кој чита текст до крај (ако воопшто стигне и до тука!), ќе го напишеме веднаш заклучокот и нашата препорака што треба ...

Под масивната конструкција на скопската „Нова Железничка”, остаток од визионерските планови на Кензо Танге за модерно Скопје по земјотресот во 1963 година, се крие еден необичен музеј на отворено. Наместо планираната „Градска порта”, овој простор денес е дом на стотици графити кои ги красат бетонските столбови, секој со своја приказна, стил и порака. Тоа е приказна за трансформацијата на еден запуштен простор во живо сведоштво за креативноста и ...

Графитите се повеќе од обично вандализирање – тие се гласот на една генерација, израз на креативност и бунт. Меѓу шарените тагови и т.н. „бомбање“ на градските ѕидови, едно име се истакнува: Вутар. Член на ЕБСФ екипата, тој е мост помеѓу светот на графитите и рап музиката. Колку се тие поврзани, дали се исклучиви или се подразбираат помеѓу себе не е јасно дефинирано. Но, она што е јасно е дека во тој свет креативноста се излева на ѕидовите и ...

Кога зборуваме за примена на вештачка интелигенција за создавање видео (од текст или слика), не можеме да ги заобиколиме Runway. Тие вчера овозможија ран пристап до моделот Gen-3 Alpha, нов модел за генерирање видеа кој нуди значителни подобрувања во споредба со претходните верзии. Скоро ги тестиравме моделите Haiper, Genmo, Pika, Pixverse, Runway Gen-2 и LumaLabs, нашите претходни експерименти може да ги видите тука. Штом излезе Runway Gen-3 ...

Денешните апликации за правење видео од слика или од текст (prompt) се далеку понапред од тоа што беа само пред една година. Треба да се потсетиме дека тогаш бројот на овие апликации беше мал, а дека сега ги има во голем број. Од нашите поранешни експерименти, Runway и Pika се покажаа како најнапредни, но тоа беше пред да излезе LumaLabs. Автономијата со која функционира LumaLabs е завидувачка и ги надмина претходните апликации. Се чини дека ...

Имате некој проблем и не можете да го решите? Сте се обиделе ли да ја прашате вештачката интелигенција што да правите? Кога зборуваме за АИ, во случајов мислиме на јазичните модели како ChatGPT, Claude, Gemini и други. Се разбира, со АИ треба да постапувате внимателно, секој совет да го земете со резерва и да испитате и други извори. Но, како за почеток, како нешто што ќе ви даде импулс да се мрднете од нулта точка секако може да помогне. АИ ...

Во Македонија во 2023 година 33 % од електричната енергија била произведена од обновливи извори (хидро, ветерна и соларна). Заклучно со 2023 година имаме инсталирано соларен капацитет од 504 MW. Во 2022 биле произведени 77 GWh додека во 2023 година 298 GWh што е пораст од 287 %. Се очекува предвидениот пораст во 2024 да достигне 900 до 1000 MW инсталирани соларни системи. Со капацитет од 1000 MW односно 1GW би требале да правиме некаде 1400 GWh ...

Ве интересира како да креирате ваши новинарски видео прилози? Исто како и со се друго денес – потребно е само да имате идеја, а креирањето на содржината можете да го оставите на вештачката интелигенција. Се разбира, користењето на овие технологии треба да биде одговорно, зашто лесно може да се искористат за создавање лажни вести. Ние, се разбира, го направивме токму тоа! Сепак, нашите вести се со сатирична содржина и ги нарековме „Чукнати ...

Јазичните модели се во војна! Claude на Anthropic се појавува како сериозен конкурент на GPT на OpenAI. Во март годинава веќе го тестиравме Claude, за кој уште се тогаш тврдеше дека е подобар, но не бевме задоволни. Во јуни 2024 излезе Claude 3.5 и повторно бомбастично беше најавен како подобар модел од сегашниот GPT-4o. Бевме скептични, но го направивме нашиот персонализиран „кичмокршачки“ бенчмарк тест (погледнете повеќе тука: пишување ...

Додека чекаме да излезе Sora, апликацијата LUMA ги надмина Pika и Runway како најдобра апликација за генерирање на видео од слика или текст. Ова не е мала работа бидејќи двете апликации долго време беа на врвот. Да видиме како се случи тоа. Од нашите експерименти со апликациите за генерирање видео од текст и слика, Pika и Runway ги оценивме како најнапредни. Од тоа произлезе краткиот експериментален филм „Мечказила vs. Токсиволк во битката кај ...

Мрежа Стела и Националниот младински совет на Македонија (НМСМ) ги повикуваат сите стрип автор(к)и и илустратор(к)и да учествуваат на наградниот конкурс „Кое е твоето чудо?!”. Овој конкурс има за цел да поттикне дискусии за родовата еднаквост преку уметност. Зошто да учествувате? Имате можност да го претставите својот талент и да поттикнете позитивни општествени промени преку своите дела. Конкурсот е дел од проектот „Еднакви можности за ...

„Добрата филозофија, како и добрата научна фантастика, ретко ни ги дава одговорите што ги сакаме. Обично води до повеќе прашања.“ Во серијата книги „Популарна култура и филозофија“ книгата бр. 63 е насловена како „Филип К. Дик и филозофијата: Дали андроидите имаат сродни души?“ (2011). Направивме и аудио запис од првото поглавје на англиски јазик, па преслушајте! Во првото поглавје „Холивуд не го познава Дик“ (Hollywood Doesn’t Know Dick) ...

„Генерација П“ (некогаш преведена и како „Вавилeн“ или „Хомо Запиенс“) е дело на рускиот писател Виктор Пелевин. Аудио книги (на англиски) од Пелевин се ретки. Направивме аудио верзија на романот „Генерација П“, се надеваме ќе ви користи за истражување. Виктор Пелевин е руски автор од помладата генерација познат по неговиот карактеристичен спој на сатира, надреализам и постмодернизам. Роден е во 1962 година, и стекнал слава со својот роман „Омон ...

За почеток неколку „забавни“ факти: Веќе пишавме во два наврати за отворањето на првата научна опсерваторија на Косово која ќе биде отворена на 19.06.2024 година, која во голема мерка е заслуга на една студентка. Како една студентка од Косово за 10 години успеала во тоа што десетици експерти во Македонија не успеале за 60 години? Пранвера Хисени сега е на магистерски студии на УК Санта Круз. Во 2015 година, Хисени го основала Astronomy Outreach ...

Често го слушаме прашањето „колку струја ќе произведат моите фотоволтаични панели?“ Одговорот е: зависи од периодот на годината. Во зима панелите ќе направат помалку струја, а во лето многу повеќе. За да се поедностават работите се зема годишен просек, а тој во Македонија изнесува некаде 3.84 kWh дневно за 1 kW инсталирани панели. Бројката 3.84 не е иста за било која точка во Македонија и варира во зависност од точната локација. Но, за ...

Првите четири книгички од едицијата „Мала фактопедија“ насловени како: Необични факти од животот на Алберт Ајнштајн (2017), Необични факти од животот на Никола Тесла (2017), Јаболкото на Њутн (2018), Неверојатниот живот на Стивен Хокинг (2019), отсега се достапни и на англиски јазик (на Амазон), и во двојно поголем формат. Unusual Facts from the Life of Albert Einstein (Amazon link) Алберт Ајнштајн е најпознат по неговата теорија на релативноста ...

Екипата на Арно.мк е поканета на отворањето на првата национална астрономска опсерваторија, планетариум и научен центар на Косово. Нашата мисија: да собереме искуства и да ги пренесеме кај нас во еден повторен обид Македонија конечно да го оствари деценискиот сон – отворање на научна астрономска опсерваторија кај нас. За оваа прилика подготвивме верзија од нашите книгички од едицијата „Мала фактопедија“ на англиски кои ќе ги подариме на оваа ...

„Замаглено скенирање“ (A Scanner Darkly, 1977) е антинаркомански роман за дрогите. Се разочаравте? Сакате нешто како Up in Smoke (1978), преку Half Baked (1998), Dude, Where’s My Car? (2000), Jay and Silent Bob Strike Back (2001) до Pineapple Express (2008), па дури и Trainspotting (1996)? Ако очекувавте стонерска комедија која ќе ве насмее, расположи и направи да се чувствувате подобро, баталете – овој филм, па ни оваа критика не е за вас! ...

Листата на филмови за графитите и уличната уметност е долга, особено ако ги вклучиме и индивидуалните проекти кои документираат различни сцени. Направивме некој пресек на позначајни филмови за графити, од различни извори. Ова е нашата листа, а филмовите се дадени по случаен редослед. Листата на филмови за графитите и уличната уметност е долга, особено ако ги вклучиме и индивидуалните проекти кои документираат различни сцени. Направивме некој ...

Расказот „Нос“ од Николај Гогољ, дел од збирката „Петроградски раскази“ (1843), се издвојува како уникатна мешавина на надреализам и сатира. Кај нас овој расказ е присутен во повеќе збирки раскази на Гогољ од издавачите како Матица македонска, Феникс и Антолог. Овој текст не се обидува да направи длабока анализа на творештвото на Гогољ, туку фрагментиран увид во дел од аспектите на раскaзот „Нос.“ Гогољ како претходник на магичниот реализам и ...

Style Wars е американски документарен филм од 1983 година за почетоците на графити сцената и нејзината поврзаност со хип-хоп и брејк-денс културата. Прикажан на неколку филмски фестивали, а на филмскиот фестивал во Санденс добил награда на жирито. Вклучува многу историски моменти од хип-хоп и графити културата од најраните денови во 1970-тите до раните 1980-ти. Филмот почнува со сцени на возови, кои се голем дел од документарецот, како своевидно ...