Многу се зборува за емпатијата. Се зборува дека ни е потребна. Но, не сум сигурна дека луѓето навистина разбираат што точно е емпатијата. Па да почнеме од тоа. Наједноставно кажано, емпатијата е способност на личноста да ја препознае емоцијата што друга личност ја изразува преку своето однесување или говор; да ја прифати како таква без да ја поправа и без да ѝ каже како треба да се чувствува. Апсолутно не значи дека ако другиот плаче, треба да плачеме и ние. Тоа само значи дека прифаќаме дека оваа личност е тажна, ја разбираме нејзината тага, затоа што знаеме што е тага и ја чувствуваме понекогаш, иако можеби не сме тажни поради таа конкретна ситуација. Емпатијата е основа на длабока емотивна врска (тука не мислам на љубовта) помеѓу двајца луѓе, без разлика дали се возрасни или не. Еве неколку практични примери за тоа како можеме да покажеме и препознаеме емпатија.

Пример 1: Родителска емпатија

Вашето петгодишно дете ви се фрла в прегратка и плаче кога ќе го земете од градинка. Кога го прашувате што се случило, ви вели дека најдоброто другарче не сакало да си играат. Ако сте сочувствителни, нема да му речете: „Ништо страшно, ќе си играте утре“, или „Тоа не е причина за плачење“, или „Имаш други пријатели“. Овие коментари се спротивни на емпатијата.

Емпатичната реакција би била: „Жал ми е што го слушам тоа и гледам дека си тажен поради тоа. Знам дека сакаш да си играш со другарчето. Можеш да останеш во мојата прегратка колку сакаш“. Во оваа ситуација, детето ќе почувствува емотивна врска со вас. Само што ќе го кажете ова, ќе почне да се смирува.

Пример 2: Емпатија наставник-ученик

Наставник сте и завршивте со обработка на темата. Ги гледате децата, тие молчат и само зјапаат во таблата. Емпатична поврзаност е кога ќе помислите што им се случува на децата во главата, дали сфатија, дали треба да повторите, затоа што вам како наставник треба да ви биде важно децата да разберат што зборувате.

Емпатична реакција би била: „Ми се чини дека некои од вас се збунети. Дали сфативте? Ако не, кажете ми и повторно ќе ви објаснам“.

Со овие зборови им давате можност да признаат дека не сфатиле и да разберат дека тоа е прифатливо. Децата ќе почувствуваат дека се грижите за нив, дека можат да ви се отворат и можат да бидат искрени.

Пример 3: Емпатија кон тинејџер

Вашето 13-годишно дете штотуку го кажа она што ниеден родител не сака да го чуе: „Те мразам“, затоа што не му дозволувате да игра видеоигри. Ако сте сочувствителни, тогаш нема да го осудувате, нема да се однесувате навредено, туку ќе размислувате што точно чувствува во тој момент. Најдобро би било да му кажете: „Ми се чини дека си ми лут“.

Кога ќе добиете потврда за емоцијата, емпатичниот одговор би бил: „Разбирам дека си __ (емоција). Знам дека сакаш да играш. Жал ми е, но нема видеоигри по 22 часот. Можеш да играш утре“.

Кога ќе се поставите на овој начин, тој ќе почувствува дека се обидувате да се поврзете со него и да го разберете и ќе има желба да ве слуша. Со други зборови, емпатијата помага при дисциплина.

Пример 4: Емпатија во моменти на среќа

Емпатијата не е само поврзана со негативни емоции. Замислете го вашето малечко кога се фрлило во влажната, каллива трева и целото возбудено вели: „Мамо, погледни ги полжавите и дождовните црви!“ Со оваа изјава детето ве моли за емотивна врска, за и вие да учествувате во неговата радост. Најлошо би било ако изреагирате: „Какви црви, какви полжави, станувај од тревата“.

Емпатичната реакција би била: „Леле, погледни навистина, колку црви и полжави. И тие сакаат да бидат во влажната трева и калта исто како тебе!“

Многу е важно да се разбере дека емпатичната комуникација мора да биде искрена и нежна, што би рекле „од срце“. Да се ​​биде емпатичен не е лесно, особено ако емпатијата не е нешто што го добивате од раното детство. Се плашам дека тоа е случај со многумина, ако не и со повеќето. Тогаш овој начин на размислување не е природен. Сепак, тоа не значи дека не може да стане природно.

За почеток, за да имаме емпатија кон другите, мора да имаме емпатија кон себе. Затоа, за да имаме емпатија кон себе, мора да бидеме емотивно поврзани со себе. Емотивно сме поврзани со самите себе кога си даваме право да го почувствуваме она што навистина го чувствуваме во тој момент, без разлика што мислат другите за нашата емоционална реакција. И тоа воопшто не е лесно бидејќи како општество имаме тенденција да им кажуваме на другите што и како треба да чувствуваат.

Во човечките односи водиме со „не е ништо“, „па што“, „не си само ти“, „големите момци/девојки не плачат“. Ова е спротивно на емпатијата. Затоа, да престанеме да го правиме тоа и да оставиме секој човек, без разлика на пол, возраст и ситуација, да ги изрази своите емоции.

Колку и да изгледа стереотипно фразата „Ако не се сакаш себеси, не можеш да сакаш некој друг“, таа не е ниту стереотип ниту клише, туку вистини. Здравата доза на нарцисоидност е неопходна за здрави човечки односи. Сè започнува од себе – од тебе.

Автор: Лидија Смирнов, педагог и професор по англиски јазик
Извор