Емпатијата се однесува на способноста да се согледа и вреднува перспективата на другиот. Емпатијата е исклучително важна бидејќи влијае врз квалитетот на односите со другите луѓе и го поттикнува развојот на општествено важни однесувања, како што е просоцијалното однесување. Емпатијата кај децата може да се поттикне и развие.

Развивање емпатија кај децата

Емпатијата е неопходна за негување здрави односи меѓу луѓето, а со тоа и здраво општество. Децата со поголема емпатија имаат поздрави односи и постигнуваат подобри резултати на училиште. Затоа е исклучително важно да се разбере како се развива емпатијата кај децата и на кои начини можеме да го поттикнеме нејзиниот развој.

Способноста да се изрази емпатија се појавува многу рано, a можат да ја изразат дури и новороденчињата (на пример, забележувајќи ја вознемиреноста на другите новороденчиња). Со текот на годините, одговорот на чувството на емпатија се менува, па децата усвојуваат поемпатични одговори, на пример, на туѓата вознемиреност.

Ова укажува на фактот дека развојот на емпатијата е донекаде под влијание на одредени биолошки фактори, како што е генетиката. Покрај внатрешните фактори, на развојот на емпатијата многу влијаат и факторите од околината.

Факторите како воспитувањето можат позитивно и негативно да влијаат на развојот на емпатијата кај децата

Сосема е нормално децата на рана возраст да не покажуваат емпатија на начин на кој тоа го прават возрасните. Недостигот на емпатија кај децата не мора да укажува на нешто загрижувачко. Може да се работи за неможноста да се изрази емпатија и сочувство кон другите. Токму поради оваа причина, многу е важно да се работи на развојот на емпатија и сочувство со детето.

Поттикнување развој на емпатија дома

Родителите се првиот извор на учење на прифатливо и соодветно однесување кај децата. Затоа учењето на емпатијата првенствено доаѓа од воспитувањето и набљудувањето на однесувањето на родителите. Постојат неколку начини на кои вие како родител може да го поттикнете развојот и изразувањето на емпатија кај децата.

Бидете пример за вашето дете

Децата учат со имитирање на нивните родители, што значи дека вие мора да го усвоите однесувањето што сакате да го усвои и вашето дете.

Најпрво, пристапете му на вашето дете со емпатија и разбирање. Слушајте го детето и разговарајте со него за интересите, но и за емоционалните тешкотии/потреби. Покрај тоа, важно е да се однесувате емпатично и во другите врски. Од врската до партнерот, келнерот во ресторан или до непознат човек, многу е важно детето, но и сите ние да се однесуваме сочувствително.

Во односите со другите, пристапете со разбирање, на начин што ќе ги земе предвид туѓите чувства. Отфрлете ги стереотипите и прифатете ја различноста. Слушајте ги другите и проширете го кругот на луѓе со кои се поврзувате на овој начин. Секој заслужува да биде третиран со почит и сочувство, а не само блискиот круг на пријатели и семејството.

Сочувството е исто така важно да се покаже на поосновно ниво – грижата за сите живи суштества, вклучувајќи ги растенијата и животните.

Разговарајте со детето

Разбирањето на сопствените емоции е првиот чекор во разбирањето на туѓите емоции, па затоа е важно да разговарате со вашето дете за неговите емоции. Помогнете му на вашето дете да препознае што чувствува и да се справи со негативните емоции на здрав начин.

Детето на рана возраст нема нужно да размислува за туѓите емоции, првенствено затоа што сè уште не може да го разбере согледувањето на работите од туѓа перспектива. Многу е важно да се подигне свеста и да се разговара со децата за гледањето на ситуацијата од туѓа перспектива (т.е. како е да се биде во туѓа кожа), обрнувајќи внимание и разбирање на туѓите чувства.

На пример, ако детето сака да пука со петарди, објаснете како тоа може да им наштети на другите, како што се постарите луѓе, луѓето со ПТСН или животните. Ако детето гласно даде коментар за нечиј изглед, како што е дебелината, немојте да го замолчувате и да го срамите. Објаснете му зошто таквите коментари се несоодветни и како можат да го повредат другиот.

Сосема е нормално детето на одредена возраст да размислува егоцентрично и да не размислува за туѓите чувства. Сепак, важно е да го поттикнеме да размислува за другите и за влијанието што нашите зборови и постапки можат да го имаат.

Заеднички активности кои поттикнуваат емпатија

Постојат голем број активности што можете да ги направите заедно со вашето дете за да поттикнете емпатија:

• Поделете го колачот со вашите соседи;
• Донирајте стари играчки или облека на други деца;
• Нахранете ги уличните животни;
• Заедно изберете подарок за другарчето;
• Помогнете му на постариот сосед;
• Грижете се за растенијата во домот.

Разговарајте со вашето дете за влијанието што може да го има неговото однесување и како може да им помогне на другите околу него.

Можете да го научите вашето дете да препознава емоции или изрази на лицето, што придонесува за разбирање на другите. Можете да го научите да ги изразува емоциите преку игри, како што се приспособување на сопственото изразување и охрабрување на детето да погоди за која емоција станува збор.

Постојат безброј начини да покажете емпатија и да го научите детето на емпатија, а тоа може да се направи секој ден преку мали акции.

Поттикнување на развојот на емпатијата во училиштето

Училиштата, како образовни институции, исто така имаат обврска да промовираат емпатично однесување. Како и родителите, и наставниците првенствено во сопствените односи (со учениците, но и со другите) мора да го применуваат начинот на однос што сакаат учениците да го усвојат. Ова значи да се однесувате кон другите со почит и разбирање. Важно е да се поттикнат учениците да зборуваат за преземање туѓа перспектива и прифаќање на разликите.

Данска, која секоја година е рангирана како најсреќна земја во светот, покажа дека училиштата можат (и мора) да ја интегрираат емпатијата во дел од нивниот образовен систем. Училиштата во Данска имаат лекции за емпатија интегрирани во наставната програма уште од рана возраст. Така, како дел од програмата, децата од градинка учат да решаваат проблеми во соработка со другите деца. Без разлика дали едно дете е понадарено за одреден предмет од друго, сите мора да работат заедно за да ги решаваат проблемите и секој со нешто придонесува. Покрај тоа, тие учат да препознаваат различни емоции кај другите, како и свесност и здраво изразување на сопствените емоции.

Извор