Враќањето на националистите на ВМРО-ДПМНЕ на власт во Северна Македонија ги загрозува односите на земјата со Европа и Грција и во исто време ги истакнува големите „празнини“ што ги остави зад себе Договорот од Преспа, кој иако делумно го реши прашањето за официјалното име, остави „жив“ фокус на тензии и контроверзи, пишува грчка Прототема.

На вчерашната инаугурација потегот на новата претседателка на државата, Гордана Сиљановска, верна на своите предизборни најави, предизвика бурни реакции не само од Атина, туку и од ЕУ бидејќи Договорот од Преспа е интегрален дел од пристапниот процес на Северна Македонија, нешто што се одрази во низа текстови, а исто така и во заклучоците од самитите на ЕУ во последниве години, пишува грчкиот новинар Никос Мелетис.

Освен на вчерашните реакции по повод инаугирацијата од челниците на Европската Унија, во анализата на Прототема се потсетува на кампањата која ја водеше Гордана Сиљановска Давкова и која ја донесе до победа на претседателските избори и избор за прва жена претседател на државата, како и на предизвиците кои во тој контекст остануваат пред идниот премиер Мицкоски.

-Новиот претседател на Северна Македонија, професор по уставно право, е една од најфанатичните активисти на „македонизмот“ и ја водеше кампањата против промената на уставното име на државата на референдумот за одобрување на Договорот од Преспа. Пред изборите имаше означено дека нема да го прифати новото уставно име на државата и ќе продолжи да го користи „Република Македонија“. Големото прашање, секако, е дали победникот на парламентарните избори и следен премиер кој ја врши извршната власт, Христијан Мицкоски, инсистира на откупувачки активизам и инсистира не само на употреба на незаконското, според Уставот на државата, име „Република Македонија“, но ќе се обиде да ги искористи огромните заостатоци и „црните дупки“ што ги остави зад себе Договорот од Преспа, стои во анализата.

Во анализата се потсетува дека Мицкоски и од Европската народна партија доби предупредување за почитување на Преспанскиот договор.

-За господинот Мицкоски, големата дилема е секако дали ќе остане доследен на својот идеолошки националистички пристап, кој де факто ќе стави кочница на европската перспектива на неговата земја или дали ќе избере да го „разводни“ својот став за да избегне директна конфронтација со Грција и ЕУ затоа што причината зошто електоратот не ја одобруваше СДСМ која досега ја имаше власта на државата, не беше поради ставот за Договорот од Преспа, туку поради корупцијата и лошата економска состојба во која се наоѓа државата. Единствен начин земјата да излезе од длабоката институционална и економска криза е унапредување на евроинтеграциите за кои основен услов е почитувањето на Договорот од Преспа. Господинот Мицкоски веќе ги доби пораките во рамките на ЕПП чиј член е ВМРО-ДПМНЕ за да нема илузии за последиците што ќе настанат доколку Договорот од Преспа во пракса биде оспорен, пишува весникот.

Дупките на Договорот од Преспа

„За жал, Договорот од Преспа, кој под одговорност на тогашната влада на СИРИЗА, не го реши дефинитивно проблемот со името, остави многу „дупки“ кои господинот Мицкоски може да ги искористи за да не се појави формално дека го прекршува Договорот но во пракса може да го промовира „македонизмот“.

Затоа што Договорот од Преспа остави на чекање низа критични прашања (како што се трговските марки и комерцијалната употреба на терминот „македонски“ и даде долги рокови за спроведување на конкретни обврски) и во исто време беше призната во Скопје континуираната употреба на терминот „македонски“ за низа активности. Обврската да се користи терминот „Северна Македонија“ се разбира не е целосно ерга омнес (за сите употреби) туку беше ограничена на официјални државни институции и органи финансирани од државата. Така, г. Мицкоски ќе има можност како премиер на Северна Македонија да продолжи да се осврнува на „македонскиот народ“, „македонската нација“, „македонскиот национален идентитет“, „македонската историја и култура“.

За Атина, има одговорност за тоа што потребниот притисок што требаше да се изврши во претходните пет години, за северномакедонската страна да ги исполни обврските што ги презеде со Договорот од Преспа, иако Договорот остави простор за одложување на тактиката за промена на пасоши, регистарски таблички, автомобили, употреба на заштитни знаци, промена на учебници…

Сепак, вчерашниот развој ги потврдува приговорите што постоеја на Договорот од Преспа како не „чисто“ генерализирано усвојување на новото име и прозорците оставени со Договорот за континуирана употреба на терминот „македонски“ го зачувуваат националистичкиот „македонизам“ во Северна Македонија“, се наведува во анализата на Прототема.

Каселакис: Ја повикуваме новата власт во Северна Македонија да се вразуми и да размисли за одговорностите кон иднината на својот народ