Во оп-ед кој следува по објавувањето на извештајот за состојбата на светското население, директорката на Регионалната канцеларија на УНФПА (Фонд за население на Обединетите нации) за Источна Европа и Централна Азија, Флоренс Бауер, го изнесува својот став за дел од клучните прашања кои се поставуваат во јавноста, како што е стапката на фертилитет
Таа предупредува дека постојаните нееднаквости во општеството го спречуваат развојот и, како што тврди, им отежнуваат на земјите од Источна Европа да се справат со демографските промени
автор: Флоренс Бауер
Некои луѓе сметаат дека ниските стапки на наталитет во Источна Европа може да се зголемат ако се изврши притисок врз жените да раѓаат повеќе. Владите нудат финансиски поттик, дури и се обидуваат да го ограничат изборот на жените во врска со нивните тела.
Но, нема докази дека таквите мерки обезбедуваат трајно зголемување на наталитетот. Напротив, со ограничувањето на правата на жените, се ризикува анулирање на деценискиот напредок кон родова еднаквост и може да има сериозни последици:
Оштетени животи: Кога изборот на жените е ограничен, нивната благосостојба се намалува и нивниот потенцијал се ограничува. Непланираната бременост може да ги попречи образованието и кариерата. Отсуството на телесна автономија може да ги зароби жените во циклуси на сиромаштија и зависност, честопати придружени со семејно насилство. Кога жените имаат контрола врз своите тела и пристап до контрацепција, можат да го планираат семејството и да изберат кога е вистинскиот момент за нив да имаат деца.
Економска штета: Државите што се соочуваат со намалување на бројот на населението не можат да си дозволат да исклучат половина од своето население. Сите граѓани треба да дадат свој придонес за да изградат отпорни економии и општества. Зајакнувањето на жените и на девојчињата има економска смисла – ги подобрува продуктивноста, иновацијата и општата благосостојба.
Во 1994 година, на Меѓународната конференција за население и развој во Каиро, меѓународната заедница презеде значајна обврска да ги почитува сексуалните и репродуктивните права на сите луѓе. Денес, 30 години подоцна, извештајот на УНФПА за состојбата на светското население покажува дека е постигнат голем напредок, но и ги истакнува длабоките нееднаквости што сè уште постојат.
Податоците се поразителни. Една од четири жени, во држави за кои имаме податоци, нема основна телесна автономија – право да одлучува за сопствената здравствена заштита, контрацепција и дали или кога да има односи. Повеќе од две од три жени во Источна и во Југоисточна Европа претрпеле некаква форма на родово-базирано насилство, честопати од партнер или од некој друг член на семејството. Милиони жени сакаат да користат современи средства за контрацепција, но немаат пристап до материјали, информации и услуги за планирање на семејството.
Дискриминацијата е најголема за жени што веќе се соочуваат со разни неповолности што честопати се преклопуваат. Во Албанија, на пример, едно истражување од 2017 година покажало дека 74 проценти од жените Ромки пријавиле дека се соочиле со тешкотии во пристапот до здравствена заштита во споредба со само 35 проценти од етничките Албанки. Иако пристапот до здравствена заштита се подобрил во минатата деценија за двете групи, придобивките се многу побавни за најзагрозените.
Овие разлики претставуваат лични трагедии, но нанесуваат и посеопфатна штета. Кога жените немаат пристап до основна здравствена заштита, страдаат нивните семејства и заедници. Кога структурните пречки или социјалната стигма ги спречуваат жените да го остварат својот потенцијал, губат цели економии.
На државите што се соочуваат со демографски промени им се потребни напредни политики што вложуваат во жените и во девојчињата. Ова значи обезбедување универзален пристап до образование, квалитетна здравствена заштита, економски можности и заштита од родово-базирано насилство. Ова воедно значи и почитување на основното право на жените да имаат контрола врз своите тела и да одлучуваат за своите животи.
Патот до здрави и напредни општества не води преку контрола врз женското тело. Тој се состои во отстранување на препреките што ги спречуваат жените и девојчињата да напредуваат – за своето и за доброто на своите заедници и нации.
- Флоренс Бауер е директорка на Регионалната канцеларија на УНФПА за Источна Европа и Централна Азија.