Европа ја совладува инфлацијата. Зошто Америка не може да прогласи победа?

Инфлацијата можеби падна од повеќедецениските највисоки нивоа на двете страни на Атлантикот, но напредокот е запрен во Соединетите Држави, при што сега се очекува Федералните резерви да почнат да ги намалуваат каматните стапки многу по европскиот колега.

Годишната американска инфлација, мерена со преферираниот индикатор на ФЕД, индексот на лична потрошувачка, достигна 2,7 отсто во март, забрзувајќи од 2,5 отсто во февруари. ФЕД има за цел да ја задржи инфлацијата на 2 отсто на подолг рок.

Друга мерка за инфлацијата во САД, Индексот на потрошувачки цени, го покажа истиот нагорен тренд: во март, индексот на трошоците на животот се зголеми за 3,5 отсто во споредба со истиот месец во 2023 година, од 3,2 отсто во февруари.

Во меѓувреме, меѓу 20-те земји кои го користат еврото, годишната инфлација на потрошувачките цени постојано забавува од почетокот на годината. Во март изнесуваше 2,4 отсто.

Изгледа дека Европската централна банка (ЕЦБ) ќе започне со намалување на каматните стапки во јуни, три месеци пред да прогнозите ФЕД да го стори истото, врз основа на очекувањата на пазарот.

Постојат дури и индикации дека ФЕД може да направи нешто што до неодамна изгледаше незамисливо – да ги зголеми трошоците за задолжување. Гувернерката на Банката на федерални резерви, Мишел Бауман, претходно овој месец изјави дека ќе се залага за зголемување на каматните стапки „доколку инфлацијата напредува или дури и се врати“.

Па, зошто се чини дека САД имаат поголем проблем со инфлацијата од Европа?

Разлика во дефиницијата?

Некои економисти тврдат дека всушност нема многу дневна светлина помеѓу американските и европските стапки на инфлација, што укажува на необичности во американските мерки.

За разлика од преферираниот мерач на ЕЦБ, и PCE и CPI ги вклучуваат трошоците за домување на сопствениците – во суштина мерка за тоа колку пари би можеле да заработите од изнајмувањето на вашиот дом и оттука да се откажете ако живеете во него.

Мерката е дизајнирана да ја следи инфлацијата на пазарот на недвижности, истовремено земајќи го предвид фактот дека повеќето Американци ги поседуваат своите домови. Но, луѓето всушност не ги чувствуваат овие хипотетички трошоци за домување, рече Пол Донован, главен економист во UBS Global Wealth Management.

Пондерот додаден на трошоците за домување на сопствениците е многу поголем во американскиот CPI отколку во PCE – 32% наспроти 13%, според консултантската компанија Capital Economics – но и двете се сè уште многу поголеми од 0% дадени за овие трошоци во клучната мерка на потрошувачките цени на еврозоната.

Ова трансатлантско несовпаѓање ги преувеличува неодамнешните разлики помеѓу инфлацијата во САД и еврозоната, според Сајмон МекАдам, заменик главен глобален економист во Капитал Економикс.

Кога користи различна мерка која, меѓу другите прилагодувања, ги отстранува тие хипотетички трошоци за домување, МекАдам открива дека базичните стапки на инфлација – кои ги исклучуваат цените на енергијата и храната – биле „многу слични“ во Соединетите Држави и Европа во последните шест месеци.

„САД немаат фундаментален проблем на широко заснован прекумерен притисок на цените, спротивно на некои од неодамнешните наративи од коментаторите“, напиша тој во белешката минатата недела.

Различни економии

Значи, ако нивоата на инфлација се фундаментално слични на двете страни на Атлантикот, тогаш зошто нивните централни банки бараат да започнат со намалување на каматните стапки во различни периоди?

Едноставниот одговор е дека, како што рече МекАдам, „централните банки на крајот ќе ја променат монетарната политика како одговор на развојот на мерката на инфлацијата што ја таргетираат, а не на усогласените или приспособените мерки“.

Но, покомплицирано е од тоа. „(Трансатлантската) дивергенција е поголема кога станува збор за (економскиот) раст“, изјави за Си-Ен-Ен Карстен Брзески, глобален шеф за макроекономски истражувања во ИНГ.

Меѓународниот монетарен фонд очекува дека американската економија ќе порасне за 2,7 отсто оваа година, додека за еврозоната има само 0,8 отсто експанзија.

Американските работодавци вработуваат во историски клип, додавајќи 303.000 работни места во март. Вашингтон, исто така, потроши многу повеќе од европските влади во последниве години за поддршка на потрошувачите и бизнисите преку пандемијата, нешто што ја одржува побарувачката на потрошувачите особено стабилна во Соединетите Држави.

И покрај прелиминарните податоци во четвртокот кои покажаа послаб од очекуваниот раст на САД во првиот квартал, министерката за финансии Џенет Јелен изјави за Ројтерс дека економијата сè уште „пука на сите цилиндри“.

Економијата на Европа е многу послаба поради, делумно, долготрајното влијание на енергетската криза. Кога Русија – која некогаш обезбедуваше повеќе од 40 отсто од увозот на гас во Европа – ја започна својата целосна инвазија на Украина во 2022 година, цените на природниот гас во регионот се искачија на највисоко ниво на сите времиња.

Како резултат на тоа, годишната инфлација во еврозоната достигна врв на многу повисоко ниво од PCE. Двете стапки достигнаа 10,6 отсто и 7,1 отсто соодветно во 2022 година.

Силата на американската економија ја прави поголема веројатноста дека високата инфлација ќе се врати одржливо, рече Бжески, што ја прави ФЕД уште повеќе колеблива од ЕЦБ да започне со намалување на стапките во текот на летото.

И САД и еврозоната се борат со недостиг на работна сила, што ги принудува работодавците да ги зголемат платите со цел да привлечат и задржат работници и да ја поттикнат инфлацијата во услужниот сектор, истакна тој. Но, пошироко, побарувачката на потрошувачите во САД се чини посилна.

„Гледаме дека соодносот на заштедите на американските домаќинства почнува да се намалува, што значи дека луѓето во САД се подготвени да ги искористат своите заштеди за да трошат“, рече тој. „Генерално, европските домаќинства се малку повнимателни“.

Давиде Онеглија, директор за европска и глобална макроекономија во истражувачката компанија TS Lombard, има сличен став. „Американскиот потрошувач е поподгтовен да троши затоа што можеби гледа подобри изгледи за себе на пазарот на трудот“, изјави тој за Си-Ен-Ен.