19 април во историјата – Почна востанието во Варшавското гето


 

Во Варшава, Полска, нацистичките сили кои се обидуваат да го исчистат еврејското гето во градот, се пречекани со пукање од еврејски борци на отпорот и започнува востанието во Варшавското гето.

Набргу по почетокот на германската окупација на Полска, нацистите ги собраа еврејските граѓани на градот во „гето“ опкружено со бодликава жица и вооружени чувари на СС. Варшавското гето окупираше површина помала од пет квадратни километри, но набрзо држеше речиси 500.000 Евреи во очајни услови. Болестите и гладот убиваа илјадници секој месец, а почнувајќи од јули 1942 година, 6.000 Евреи дневно беа префрлани во концентрациониот логор Треблинка. Иако нацистите ги уверуваа преостанатите Евреи дека нивните роднини и пријатели се испраќаат во работни логори, набрзо до гетото стигна веста дека депортацијата во логорот значи истребување. Во гетото беше формирана подземна група на отпор – Еврејската борбена организација (ЗОБ) – и ограниченото оружје беше набавено по голема цена.

На 18 јануари 1943 година, кога нацистите влегле во гетото за да подготват група за трансфер, единицата на ЗОБ ги нападна од заседа. Борбите траеја неколку дена, а голем број германски војници беа убиени пред да се повлечат. На 19 април, нацистичкиот водач Хајнрих Химлер објави дека гетото требало да биде испразнето од своите жители во чест на роденденот на Хитлер следниот ден, а повеќе од 1.000 војници на СС влегоа во него со тенкови и тешка артилерија. Иако многу од преостанатите 60.000 еврејски жители на гетото се обидоа да се сокријат во тајни бункери, повеќе од 1.000 членови на ЗОБ ги пресретнаа Германците со пукање и рачно изработени бомби. Имајќи умерени жртви, Германците првично се повлекоа, но набрзо се вратија и на 24 април започнаа сеопфатен напад против варшавските Евреи.

Илјадници беа масакрирани додека Германците систематски напредуваа низ гетата, разнесувајќи ги зградите една по една. ЗОБ отиде во канализацијата за да ја продолжи борбата, но на 8 мај нивниот команден бункер падна во рацете на Германците и нивните водачи на отпорот се самоубија. До 16 мај, гетото беше цврсто под нацистичка контрола и започна масовната депортација на последните варшавски Евреи во Треблинка. За време на востанието, околу 300 германски војници беа убиени, а илјадници варшавски Евреи беа масакрирани. Практично сите оние кои го преживеаја востанието за да стигнат до Треблинка беа мртви до крајот на војната.