Стандардот на живеење во Западен Балкан сè уште е значително понизок од оној во Европската унија и би можеле да бидат потребни дури седум децении за регионот да го достигне европското ниво доколку продолжат сегашните трендови, се вели во извештајот објавен од Европската банка за обнова и развој (ЕБОР).
Како што пренесува „Intellinews“, извештајот го нагласува тековниот предизвик на ниската продуктивност што произлегува од историското недоволно инвестирање, слабите институции, неповолната демографија и предизвикувачкото деловно опкружување.
„Луѓето во Западен Балкан имаат тенденција да бидат многу посиромашни од оние во ЕУ“, се наведува во извештајот.
Според анализата на ЕБОР, бруто домашниот производ (БДП) по глава на жител во Западен Балкан, приспособен за паритетот на куповната моќ (ППП), е помалку од половина од просекот на ЕУ, со просечен БДП по глава на жител од 18.131 американски долари (16.827 евра) во 2021 година. Исто така, постојат значителни разлики во регионот, со просечен БДП по глава на жител во 2021 година кој се движи од 13.240 долари во Косово до 22.787 долари во Црна Гора.
И покрај извесниот напредок во затворањето на јазот во изминатите две децении, темпото на конвергенција значително забави по глобалната финансиска криза од 2008-2009 година.
„Регионот измина долг пат во последните неколку децении, но сè уште постои голем јаз со ЕУ“, рече претседателот на ЕБОР Одил Рено-Басо на годишниот самит на развојната банка за Западен Балкан денеска во Лондон, пренесуваат медиумите во регионот.
Таа ги опиша наодите од извештајот како „отрезнувачки“.
Во извештајот се наведува дека постигнувањето целосна конвергенција со животниот стандард на ЕУ ќе бара значително забрзување на стапките на раст, со различни сценарија кои сугерираат временски рамки кои се движат од две до три децении во оптимистички услови до околу 70 години под попесимистички проекции. Според најоптимистичкото сценарио што го разви банката, ова може да се скрати на 40 години.
„Основниот проблем со кој се соочуваат економиите на Западен Балкан е ниската продуктивност“, се наведува во извештајот на ЕБОР.
„Регионот со децении нема доволно инвестиции, најмногу во инфраструктурата и енергетскиот сектор. Бизнисите се соочуваат со секојдневни проблеми, како што се корупцијата, неформалноста и недостатокот на административни капацитети во јавниот сектор, кои се длабоко вкоренети и затоа тешко се реформираат. Повеќето земји во овој регион, исто така, доживеаја пад на населението од 1990-тите како резултат на падот на наталитетот и големата емиграција“, се вели во извештајот.
Беше посочено дека јазот во продуктивноста на трудот меѓу 27-те членки на ЕУ и шесте земји од Западен Балкан „едвај се промени“ од 2001 година, а воопшто не е променет од 2009 година.
„Продуктивноста на трудот стагнира во регионот во изминатата деценија, што подразбира дека економскиот раст е резултат на поголема вработеност, а не поголема ефикасност во производството“, се вели во истражувањето на ЕБОР.
„Во неколку земји државата сè уште игра голема улога во економијата, а продуктивноста во државните претпријатија обично е значително под онаа на приватните компании. Повеќето извози од регионот се со мала сложеност и додадена вредност, иако тоа постепено се подобрува во некои земји. Во меѓувреме, малите и средни претпријатија се соочуваат со продорни и долготрајни деловни проблеми, како што се нелојалната конкуренција од неформалниот сектор (пречка број еден во многу деловни истражувања), тешкотии во пристапот до финансии под разумни услови и пречки за меѓународната трговија и интеграција“.
Иако приватните инвестиции се сметаат за клучни за поттикнување на економскиот раст, извештајот исто така ја истакна важноста на добро приоритеизираните јавни инвестиции во инфраструктурата, со оглед на нивниот потенцијал да го стимулира растот и вработувањето на долг рок.
Изгледите за пристапување во ЕУ беа истакнати како потенцијален катализатор за забрзување на конвергенцијата, повлекувајќи паралели со брзиот напредок во земјите од Централна Европа кои се приклучија на ЕУ во 2004 година.
Се предлага тристран пристап, фокусиран на подобро владеење, зголемена отвореност за трговија и инвестиции и зелен развој како клучни патишта за поттикнување одржлив раст и намалување на економскиот јаз со ЕУ, пишува „Intellinews“.
