Секојдневно во медиумите читаме застрашувачки најави од типот: „Доаѓа ерата на војните“, „Трета светска војна е неизбежна“, „Светот е во опасност од нуклеарен конфликт“…
И навистина, конфликтите никнуваат како печурки по дождот, од Украина до Блискиот Исток, а тензични се и односите меѓу Пакистан и Иран, Кина и Тајван, Јужна и Северна Кореја, Венецуела и Гвајана…
Нема да се залажуваме, ерата на војните е многу возможна, но секогаш постои надеж дека човечкиот дух на слобода и здрав разум ќе ги победи искомплексираните и гневни мегаломанци кои би ги заштитиле нивните семејства, а во исто време би испратиле илјадници млади луѓе во сигурна смрт… поради некакви „национални интереси“, „геополитички стратегии“, „зони на интерес“ и слични глупости.
Нема да се залажуваме ниту во оваа, обично оптимистичка, колумна, но можеби ова е добра прилика да се потсетиме на најчудните конфликти во историјата на човештвото – оние во кои никој не страдал.
Молскавинчно предавање
На пример, дали сте знаеле дека некогаш имало војна што била толку здодевна што војниците дури и заборавиле на неа? А се случила битка во која страдаа само неколку невини кошници со пчели. Звучи толку бизарно што е идеално за нашата колумна. Па да почнеме по ред.
На 30 март 1651 година наводно започнала т.н Триста триесет и петгодишна војна меѓу Холандија и британските острови Scilly. Велиме „наводно“ затоа што, иако со сигурност знаеме дека завршила, не сме баш сигурни дали навистина започнала. Сепак, позадината на конфликтот била многу реална… и крвава.
Повеќе од 200.000 луѓе загинале во Англиската граѓанска војна (1642–1651), се бореле меѓу ројалистите кои го поддржувале владеењето на кралот Чарлс I (1600–1649) и парламентарците предводени од Oliver Cromwell (1599–1658), војници и цивили. Како што војната се приближувала кон крајот, поразените остатоци од Кралската морнарица се повлекле на островите Scilly на крајниот југозапад на Англија.
Холанѓаните се вклучиле во војната и се бореле на страната на парламентарците. Бидејќи кралската морнарица им нанела значителна штета, холандскиот адмирал Maarten Harpertszoon Tromp (1598 – 1653) сметал дека ројалистите морале да им платат компензација. Но, кога отпловил до Scilly, тие категорично го одбиле. И тука започнува бизарната приказна.
Tromp едноставно им објавил војна на островите Scilly. Сепак, набргу потоа ројалистите се предале и граѓанската војна официјално завршила. Холандската морнарица се вратила дома без претходно да потпише мировен договор со Scilly.
Со векови жителите на островот се шегувале дека се уште се во воена состојба, се додека претседателот на советот на островот Roy Duncan не испратил писмо до холандската амбасада во Лондон.
Амбасадорот Rein Huydecoper го посети островот и официјално го потпишал мировниот договор на 17 април 1986 година, 335 години од почетокот на конфликтот. Притоа се пошегувал велејќи им на островјаните: „Сигурно ви било страшно во мислите дека сме можеле да ве нападнеме во секој момент“.
На 8 октомври 1784 година се случила „војна“ меѓу тогашната холандска република, која го опфаќала северниот дел на земјата и јужниот дел на Холандија, која останала под власт на Шпанија. Главната точка на расправијата била реката Scheldt, важна трговска рута што северните жители им ја забраниле на јужните, така што бродовите од морето не можеле да стигнат до градовите Antwerp и Ghent.
Во 1648 година, Spanish Habsburgs се обиделе да ги притиснат Scheldt во Westphalia мир, но не успеале. Меѓутоа, во 1714 година, по војната за шпанското наследство, Austrian Habsburgs побарале пристап до реката, но биле одбиени.
По сите овие фрустрации, во 1784 година царот Josip II. (1741 – 1790) се обидел да го направи она што никој од неговите претходници не го направил – насилно да ја заземе реката Scheldt.
Тој испратил три брода во реката, од кои главен бил Le Louis. На оваа провокација Холанѓаните одговориле со испраќање на брод по име Dolfijn.
Заедничка прослава
Исходот од битката се чинеше очигледен бидејќи Dolfijn беше поброен и по работна сила и по оружје. Но, она што се случи потоа ги шокираше двете страни. Dolfijn испукал еден истрел во Le Louis, а Хабсбурзите веднаш се предале. Никогаш не е разјаснето зошто го направиле тоа така. Еден куршум погодил еден од котлите за супа на Le Louis, па битката била наречена „Војна на котлите“.
Борбите официјално завршиле следната година, кога бил потпишан Договорот од Fontainebleau, според кој реката останала затворена за пловидба во замена за компензација.
Следна на нашата листа е војната меѓу Данска и малата општина наречена Huéscar во шпанската провинција Granada. Сè започнало кон крајот на 1809 година, по поразот на Наполеон (1769-1821), кога повторно била воспоставена стабилноста во Западна Европа. Кралот Ferdinand VII. (1784 – 1833) го презел шпанскиот трон и потпишал мировен договор со Данска. Сепак, општината Huéscar била единствениот исклучок.
Иако имало само осум стражари, тие сакале да им донесат победа на кралот и на земјата. Но, иронично, борбите никогаш не започнале. Таа необична ситуација траела 172 години, додека еден вработен во провинциската влада не ја нашол објавата за војна во некоја прашлива книга. Потоа стапиле во контакт со данската влада и почнале да посредуваат во уште еден бизарен мировен договор.
Данскиот амбасадор Mogens Wandel-Petersen го посети Huéscar на 11 април 1981 година со делегација на пријатели облечени како Викинзи кои на своите штитови го носеле натписот „Дански шпанско-американски пријатели“. Граѓаните на Huéscar, исто така, се забавувале поставувајќи хумористични плакати на општинските граници со кои ги предупредуваат Викинзите дека влегуваат на непријателска територија. По цел ден забава, данскиот амбасадор и градоначалникот на Huéscar, Ossos José Pablo Serrano го потпишале мировниот договор.
Свинска војна
Во срцето на Соединетите Држави во 1839 година се случи необичен конфликт меѓу државите Iowa и Missouri. Проблемот настанал поради нејаснотии во договорите со домородците и лошо извршената геодетска работа во 1816 година, што создало дилеми за точната локација на границата. Missouri изврши ново истражување во 1837 година и припои речиси 7.800 km² од поранешната територија на Iowa.
Тензиите се зголемуваа, па дури и федералната влада се обиде да посредува. Но, Missouri не бил задоволен бидејќи предложените промени на границите сепак оделе во корист на Iowa. Ситуацијата ескалира кога Missouri го испратиле шерифот Uriah Gregory во спорната област да собира даноци, што ги натерало Ајованците спонтано да формираат милиција која го избркала шерифот.
Тензиите кулминирале кога Missouri возврати со сечење на четири дрвја кои им служеле на локалните пчелни колонии, предизвикувајќи целиот конфликт да биде наречен „Војна на медот“. Кога Gregory се вратил, Iowa го уапсила, а Missouri испратил полиција да го ослободи. Источно од границата милицијата на Iowa зазела позиции. Неколкуте „борци“ биле вооружени со оружје од американската граѓанска војна, а гувернерот им испратил и пет буриња пиво.
За среќа, вистинска битка не избувна, но силите на Missouri демонстративно исекле еден елен, означувајќи ги неговите две половини како гувернери на двете држави. Тие пукале во едната половина од трупот и го закопале со воени почести. Спорот на крајот бил решен од Врховниот суд на САД, а единствените жртви се еленот, неколку дрвја и пчелни кошници.
Во 1859 година, островот San Juan, познат по својата плодна почва и изобилството природни ресурси, стана сцена на познатата „Свинска војна“ меѓу Соединетите Американски Држави и Hudson’s Bay Company, која ги застапувала британските интереси.
Британците сметале дека Американците на островот се „нелегални доселеници“, а тие, пак, очекувале поддршка од американската влада. Правните нејаснотии ескалирале на 15 јуни, кога Американецот Lyman Cutler застрелал свиња која залутала на неговиот имот и наводно му ги изела компирите.
The Lobster War
На островот дошол американскиот бригаден генерал William S. Harney, а потоа пристигнале и Британците. Реагирал 15-тиот американски претседател James Buchanan (1791 – 1868). Тој го испратил генералот Winfield Scott да спречи насилство. Како привремено решение било предложено заедничко воено присуство на островот. Тоа траело дури дванаесет години, до потпишувањето на Вашингтонскиот договор. На крајот, островот им припаднал на САД.
Можеби уште почудна е The Lobster War (1961-1963) меѓу Франција и Бразил. Сè започнало кога група француски рибари ловеле јастози во близина на брегот на Африка, но по разочарувачкиот улов, тие пловеле на запад, сè до топлите води на Јужна Америка. Наишле на огромен број ракови, па почнале масовно да ги ловат.
Бразилските рибари не можеле да издржат, па ја повикале морнарицата да ги избрка Французите. Морнарите тврделе дека јастозите му припаѓаат на Бразил бидејќи се движеле по јужноамериканскиот брег, на што француските рибари одговориле дека раковите можат да пливаат од едно до друго место, со што се достапни за меѓународен риболов.
Бразилската морнарица испратила уште бродови, што францускиот претседател Charles de Gaulle (1890 – 1970) го сметал за навреда, па испратил разурнувач на француската флота. Бразилската морнарица им дала на Французите 48 часа да се повлечат, но тоа се проширило во тригодишна „студена војна“.
Конечно, прашањето е решено пред меѓународниот суд. Тим од научници морал да докаже дали јастозите шетаат на дното на морето или пливаат во морето. Откриле дека не пливаат, туку шетаат. Французите потоа се повлекле.
Ако постоела награда за најглупав начин да се заврши војната, The Lobster War дефинитивно ќе се рангираше високо. Сепак, подобро е така отколку луѓето да се убиваат …
