Кога размислувате за мудроста, вашиот ум би можел веднаш да посочи на некои квалитети како што се поседување широко знаење и перспектива да се искористи тоа знаење. Мудроста исто така може да се заснова на поседување богато световно знаење. Некој може да биде мудар за една област од животот, но не особено добар во давање совети во друга област.
Прашањето е зошто е корисно да се карактеризира квалитетот на мудроста. Покрај тоа што е интелектуална вежба, оваа потрага по дефиницијата за мудроста може да ви помогне да размислите за начините како самите да станете подобра личност. Ако мислите на изразот „постари и помудри“, знаете дека дефинитивно ќе остарите со текот на времето, но би било добро да станете и помудри.
Најновиот начин на психологијата
Роберт Џ. Стернберг (2024) од Универзитетот „Корнел“, познат по својата обемна работа во областа на човечката интелигенција, првпат се зафатил со полето на мудроста во 1998 година со својата теорија за „рамнотежа“ на мудроста, став што ги предлага трите основни квалитети на мудроста: балансирање на сопствените потреби, на потребите на другите луѓе и потребите на светот во целина. Мудриот човек, во суштина, е мотивиран да го направи светот подобро место.
Стернберг сега ја гледа оваа теорија како манифестација само на една компонента на мудроста – „процесот“ што го одразува начинот на кој луѓето ракуваат со информациите. Неговиот нов пристап претставува посеопфатна теорија заснована на главните гранки на филозофијата. Според оваа теорија, главна цел на мудроста е да оди подалеку – таа е особина на личноста или ниво на интелигенција на таа личност.
Седум гранки на мудроста во дрвото на филозофијата
Филозофијата станува корисен начин за решавање на квалитетите на мудроста, бидејќи, како што тврди Стернберг, нејзините главни гранки одговараат на важните традиции во разбирањето на тоа што е мудро, а што не е. Наведуваме кратко резиме на секоја од овие гранки и нивните позитивни и негативни страни.
Епистемологија: Знаете што знаете, а што не знаете. Мудриот човек може да изгледа дека знае сѐ, но оваа гранка на филозофијата сугерира дека е исто толку важно да се направи простор за можноста што не ја знаете. На пример, мудро е да се исповедате за сопствените ограничувања, но не е мудро да се лажете дека знаете нешто што не го знаете.
Онтологија: Работете за доброто на другите при вашите одлуки. Мудриот човек се обидува да ги поправи оградите, но немудриот се обидува да ги изгради.
Етика: Имајте јасно чувство за доброто и погрешното и држете се до тоа. Да бидеш мудар значи дека работиш напорно за да ги следиш одлуките што ќе придонесат за вредна кауза. Немудрите луѓе ќе направат сѐ што е во нивна моќ за да напредуваат, без оглед на последиците за другите.
Логика: Бидете способни да донесувате одлуки врз основа на аналитички процени, а не врз основа на чувства.
Естетика: Промовирајте хармонија и благодат во светот. Мудриот човек ја следи убавината сама по себе, како на пример сака да ужива во мирен брег на зајдисонце. Недостигот од естетска мудрост станува токсичен, како на пример кога луѓето донесуваат одлуки што водат до бес (како дизајнирање грда зграда) или предизвикуваат недостиг од хармонија во светот (како, на пример, диктатор што ќе нападне друга земја).
Херменевтика: Оценување на ситуации врз основа на фактите, а не на желбите. Мудрите луѓе можеби посакуваат нивните семејства да се согласуваат подобро, но да бидат резигнирани во одредена ситуација. Немудриот човек ќе продолжи да се надева и да сонува дека, некако, неговото семејство за чудо ќе реши да се согласува.
Аксиологија: Користете логика за да донесувате одлуки. Да бидете мудар значи да се потпирате на факти утврдени преку анализи на докази (што исто така може да значи дека тие можат да бидат поништени). Немудрите луѓе дозволуваат нивните верувања, религиозни или други, да одредат што веруваат дека е вистина.
Претворање на филозофијата во акција
Како што можете да видите, иако филозофијата можеби не изгледа како најпрактичниот пристап за дефинирање на психолошките квалитети, овие седум гранки од областа содржат корисни совети за тоа како да станете помудри. Тие исто така можат да ви помогнат да дознаете која е најдобрата личност за да побарате помош кога ви треба совет особено од чувствителна природа, но дури и во практични ситуации. Сакате некој што може да го разгледа проблемот од сите агли и да не исфрла идеи што немаат фактичка основа.
Како што истакнува Стернберг, проблемите за кои е потребна мудрост имаат тенденција да немаат точни или погрешни одговори, туку да се лошо структурирани. И иако дури и одговорите засновани на знаењето стекнато во училиште обично се или точни или погрешни, секој проблем може да стане „емоционално оптоварен“. Колку расправии сте имале со луѓе, кои, иако сте успеале да ги решите пребарувајќи на Гугл, сепак направиле да се чувствувате малку уморно?
Да резимираме, станувањето мудар може да се смета за процес, потенцијално стекнат само со животни искуства додека се пробивате низ проблемите што ви ги фрла животот. Со разложување на мудроста на овие седум компоненти, можете барем малку да поработите на развојот на сопствената мудрост.
