Македонија годинава со раст од 2,7 отсто, прогнозира ММФ

Македонската економија годинава ќе забележи раст од 2,7 отсто, прогнозира Меѓународниот монетарен фонд во најновиот Светски економски преглед објавен денеска. За наредната годна се предвидува растна БДП од 3,7 отсто, а во 2026 година 3,5 отсто. Што се однесува до инфлацијата, како што се наведува во анализата на ММФ, потрошувачките цени годинава ќе се зголема за 4 отсто, а во наредните две години ќе дојде до нивно натамошно намалување, прво на 2,5 отст во 2025 година а потоа на два отсто. Минатата година растот на БДП беше скромен, само еден отсто, а инфлацијата изнесуваше 9,4 отсто.

Глобалното закрепнување е стабилно, но бавно и се разликува по регион, е клучната порака на еден од најважните извештаи во светот што се занимава со светските економски (не)прилики.

Основната прогноза е светската економија да продолжи да расте со 3,2 проценти во текот на 2024 и 2025 година, со исто темпо како и во 2023 година. Се прогнозира мало забрзување за напредните економии – каде што се очекува растот да се зголеми од 1,6 проценти во 2023 година на 1,7 проценти во 2024 година и 1,8 проценти во 2025 година – што ќе биде компензирано со скромното забавување на економиите во развој од 4,3 проценти во 2023 година на 4,2 проценти во 2024 и 2025 година, што е најниско во последните неколку децении.

ММФ предвидува глобалната инфлација постојано да се намалува, од 6,8 отсто во 2023 година на 5,9 отсто во 2024 година и 4,5 отсто во 2025 година, при што напредните економии ќе се вратат на своите цели за инфлација порано од пазарите во развој и економиите во развој. Базичната инфлација генерално се проектира постепено да се намалува.

Глобалната економија беше изненадувачки отпорна, и покрај значителното зголемување на каматните стапки на централните банки за да се врати стабилноста на цените, оценува ММФ во извештајот.

Притоа се посочува дека промените на пазарите на хипотеки и станбени кредити во текот на предпандемската деценија на ниски каматни стапки го ублажија краткорочното влијание на зголемувањето на каматните стапки.

Во однос на среднорочните перспективи се вели дека помалиот предвиден раст на производството по лице произлегува, особено, од постојаните структурни триења што го спречуваат капиталот и трудот да се преселат во продуктивни фирми.

„Креаторите на политиката треба да дадат приоритет на чекорите кон поголема економска отпорност, како што се зајакнувањето на владините финансии и ревитализацијата на изгледите за економски раст“, се вели во соопштението на ММФ.

Според предвидувањата на оваа финансиска институција, глобалната економија останува извонредно еластична, со стабилен раст и инфлација што забавува речиси исто толку брзо како што порасна.

„Глобалниот раст го достигна дното на крајот на 2022 година, на 2,3 отсто, набргу откако просечната вкупна инфлација достигна врв на 9,4 отсто. Според нашите најнови проекции за светската економска перспектива, растот оваа и следната година ќе се одржи стабилен од 3,2 отсто, при што средната вкупна инфлација ќе се намали од 2,8 отсто на крајот на 2024 година на 2,4 отсто на крајот на 2025 година. Повеќето показатели продолжуваат да укажуваат на меко слетување“, велат од ММФ.

Исто така, се проектираат помалку економски лузни од кризите во изминатите четири години, иако проценките варираат во различни земји. Економијата на САД веќе го надмина својот предпандемски тренд. Но, сега се проценува дека ќе има повеќе лузни за земјите во развој со ниски приходи, од кои многу сè уште се борат да ја свртат страницата од пандемијата и кризите на трошоците за живот.

Отпорниот раст и брзата дезинфлација упатуваат на поволен развој на понудата, вклучително и слабеење на шоковите во цената на енергијата и впечатливо враќање на понудата на работна сила поддржана од силната имиграција во многу напредни економии. Акциите на монетарната политика помогнаа да се зацврстат инфлациските очекувања, дури и ако нејзиниот пренос можеби беше попригушен, бидејќи хипотеките со фиксна стапка станаа се поприсутни, оценува ММФ.

И покрај овие добредојдени случувања, остануваат бројни предизвици и потребни се решителни активности.

Притоа се посочува дека враќањето на инфлацијата до целта треба да остане приоритет.

„Додека трендовите на инфлација се охрабрувачки, ние сè уште не сме таму. Донекаде загрижувачки е тоа што напредокот кон целите на инфлацијата е во застој од почетокот на годината. Ова може да биде привремено назадување, но има причини да се биде внимателен. Најголем дел од добрите вести за инфлацијата дојдоа од падот на цените на енергијата и на инфлацијата на стоките. Последново е помогнато со намалување на проблемите кај синџирите на снабдување, како и со падот на кинеските извозни цени. Но, цените на нафтата неодамна растат делумно поради геополитичките тензии и инфлацијата на услугите останува тврдоглаво висока. Понатамошните трговски ограничувања на кинескиот извоз, исто така, би можеле да ја зголемат инфлацијата на стоките“, се вели во извештајот.

Економските дивергенции се прошируваат

Отпорната глобална економија, исто така, ја маскира големата дивергенција меѓу земјите, предупредува ММФ.

Силните неодамнешни перформанси на Соединетите Американски Држави ја одразуваат силната продуктивност и растот на вработеноста, но и силната побарувачка во економијата која и понатаму е прегреана. Ова бара внимателен и постепен пристап кон олеснување од страна на Федералните резерви. Фискалната позиција, која не е во согласност со долгорочната фискална одржливост, е од особена загриженост. Тоа покренува краткорочни ризици за процесот на дезинфлација, како и долгорочни ризици за фискалната и финансиската стабилност за глобалната економија. Нешто ќе мора да даде, посочуваат од ММФ.

Растот во еврозоната ќе закрепне, но од многу ниски нивоа, бидејќи минатите шокови и затегнатата монетарна политика ги отежнууваат активностите. Континуираниот висок раст на платите и постојаната инфлација на услугите може да го одложат враќањето на инфлацијата до целта. Сепак, за разлика од Соединетите Држави, има малку докази за прегревање, а Европската централна банка ќе треба внимателно да ја калибрира насоката кон монетарното олеснување за да избегне намалување на инфлацијата. Иако пазарите на трудот изгледаат силни, таа сила би можела да се покаже илузорна доколку европските фирми ја трупаат работната сила во очекување на зголемување на активноста што не се реализира, се вели меѓу другото во Светскиот економски преглед на ММФ.

Од оваа институција нагласуваат дека во иднина, креаторите на политиката треба да дадат приоритет на мерките кои помагаат да се зачува или дури и да се подобри отпорноста на глобалната економија.

Првиот таков приоритет е обнова на фискалните бафери. Дури и кога инфлацијата се намалува, реалните каматни стапки остануваат високи, а динамиката на државниот долг стана понеповолна. Веродостојните фискални консолидации можат да помогнат во намалувањето на трошоците за финансирање, подобрување на фискалниот простор и финансиската стабилност. За жал, досегашните планови се недоволни и би можеле дополнително да бидат исфрлени од колосек со оглед на рекордниот број избори оваа година.

„Фискалните консолидации никогаш не се лесни, но најдобро е да не се чека додека пазарите не ги диктираат нивните услови. Вистинскиот пристап е да се започне сега, постепено и веродостојно. Штом инфлацијата ќе биде под контрола, веродостојните повеќегодишни консолидации ќе помогнат да се отвори патот за натамошно олеснување на монетарната политика. Успешната епизода на американска фискална консолидација и монетарно сместување од 1993 година доаѓа на ум како пример што треба да се имитира“, велат од ММФ.

Вториот приоритет е да се направи пресврт во среднорочните изгледи за раст. Дел од тој пад доаѓа од зголемената погрешна распределба на капиталот и трудот во секторите и земјите. Олеснувањето на побрзо и поефикасна распределба на ресурсите ќе го поттикне растот. За земјите со ниски приходи, структурните реформи за промовирање на домашните и странските директни инвестиции и за зајакнување на мобилизацијата на домашните ресурси, ќе помогнат да се намалат трошоците за задолжување и да се намалат потребите за финансирање. Овие земји, исто така, мора да го подобрат човечкиот капитал на нивната голема млада популација, особено затоа што остатокот од светот брзо старее.

Притоа се нагласува дека вештачката интелигенција исто така дава надеж за зголемување на продуктивноста. Можеби ќе го стори тоа, но потенцијалот за сериозни нарушувања на трудот и финансиските пазари е голем. Искористувањето на потенцијалот на вештачката интелигенција за сите ќе бара земјите да ја подобрат својата дигитална инфраструктура, да инвестираат во човечки капитал и да се координираат за глобалните правила на патот.

На среднорочните изгледи за раст, исто така, им штети зголемената геоекономска фрагментација и порастот на трговските рестриктивни и мерки на индустриска политика. Како резултат на тоа, трговските врски веќе се менуваат, со потенцијални загуби во ефикасноста. Нето ефектот може да биде да ја направи глобалната економија помалку, а не повеќе, еластична. Но, пошироката штета е за глобалната соработка. Сè уште е време да се смени курсот.

Трето, големо достигнување во изминатите неколку години беше зајакнувањето на рамки на монетарната, фискалната и финансиската политика особено за пазарните економии во развој. Ова помогна да се направи глобалниот финансиски систем поотпорен и да се избегне трајно обновување на инфлацијата. Во иднина, од суштинско значење е да се зачуваат овие подобрувања. Тоа вклучува заштита на тешко стекнатата независност на централните банки.

И на крај, зелената транзиција бара големи инвестиции. Намалувањето на емисиите е компатибилно со растот и активноста стана многу помалку интензивна со емисии во последните децении. Но, емисиите се уште растат. Многу повеќе треба да се направи и да се направи брзо. Зелените инвестиции се проширија со силно темпо во напредните економии и во Кина. Најголемиот напор сега мора да се направи од другите пазари во развој и економиите во развој, кои мора масовно да го зголемат растот на зелените инвестиции и да ги намалат нивните инвестиции во фосилни горива. Ова ќе бара трансфер на технологија од други напредни економии и Кина, како и значително приватно и јавно финансирање.

За овие прашања, како и за многу други, мултилатералните рамки и соработка остануваат суштински за напредокот, потенцираат од ММФ во најновиот Светски економски преглед.