Мишел: ЕУ ќе се прошири или ќе соочи со „нова железна завеса“

Европската унија мора да стане поголема или да ризикува да се соочи со „нова железна завеса“ долж нејзиното источно крило, изјави во понеделникот претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, кога блокот одбележува 20 години од своето најголемо проширување досега.

„Проширувањето е од витално значење за иднината на ЕУ бидејќи без проширување [постои] ризик за нова железна завеса“, рече Мишел во интервјуто со избрана група новинари.

„Би било крајно опасно ако имате нестабилно соседство со недостаток на просперитет или недостаток на економски развој. Тоа се нашите заеднички интереси – на земјите кандидати и ЕУ – да напредуваме, да забрзаме“, додаде тој.

Неговото остро предупредување доаѓа на годишнината од таканареченото проширување на големата експлозија во 2004 година, кога десет земји – вклучително и седум поранешни советски републики или сателитски држави – добија членство во ЕУ.

Да не беше таа историска експанзија, ЕУ каква што е денес ќе беше поделена со „де факто железна завеса“, рече Мишел, што значи дека тие земји од источната страна ќе беа цел на „политички и идеолошки обиди на Кремљ да ги окупира“.

Девет земји од Источна Европа и Западен Балкан во моментов чекаат во крилата да станат полноправни членки на ЕУ. Процесот на пристапување во блокот е познат како долг и сложен, при што од земјите кандидати се бара да ги исполнат тешките барања на ЕУ, вклучително и значајни судски и уставни реформи.

Додека руската неиспровоцирана инвазија на Украина внесе нов поттик во заспаната политика за проширување на ЕУ, обидите да се забрза процесот на пристапување ризикуваат да бидат спречени од поскептичните земји-членки. Критичарите велат дека долгите одложувања во интеграцијата на земјите кандидати поттикнуваат чувство на огорченост во Брисел.

Минатиот декември, Унгарецот Виктор Орбан – чија влада ќе претседава со Советот на ЕУ од јули шест месеци – се закани дека сам ќе го прекине отворањето на пристапните преговори со Украина со користење на своето право на вето.

Но, Мишел ги омаловажи шпекулациите дека унгарското претседателство во комбинација со пополаризираното постизборие на Европскиот парламент би можеле дополнително да го пресече патот на земјите-кандидати за членство.

„Многу сум убеден дека следниот институционален циклус ќе биде повод да ја потврдиме нашата заедничка политичка волја, да се прошириме“, рече Мишел.

На прашањето дали унгарската влада може дополнително да го попречи пристапот на Украина со исклучување на прашањето за проширувањето од агендата на Советот, Мишел рече: „Воопшто не сум нервозен“.

„Уверен сум затоа што го чувствувам тоа, лидерите – значи огромното мнозинство од нив – тие се апсолутно убедени дека ова е важно за иднината“, рече тој.

Мишел верува дека таканареченото „конструктивно воздржување“ – што го користеше Орбан минатиот декември кога ја напушти просторијата додека неговите колеги го одобрија отворањето на преговорите за пристап на Украина во ЕУ – може да биде безбедносна мрежа за слични одлуки во иднина.

„Го искористивме конструктивното воздржување, кое дава можност една земја да каже, види, не ми се допаѓа и не ми е многу удобно со оваа одлука и јавно го кажувам своето мислење, но нема да го блокираат огромното мнозинство од земјите-членки“.

Можната интеграција на Украина – земјата погодена од војна чиј БДП по глава на жител е три пати помал од оној на Бугарија, најмалата економија во ЕУ – предизвикува стравувања дека пристапот на Киев ќе ја дестабилизира буџетската структура на блокот и ќе значи дека многу земји од ЕУ да се префрлат од нето-корисници на нето-придонесувачи во буџетот, односно да даваат повеќе отколку што земаат.

Во неодамнешниот извештај на тинк-тенк „Бројгел“ се наведува дека сметката за пристапување на оваа земја во ЕУ, разрушена од војна, изнесува огромни 110 до 136 милијарди евра за седум години. Мишел вели дека за да се ублажи потенцијалниот удар од пристапот на Украина врз економијата на ЕУ на земјата ќе и треба „специфична транзиција“ заснована на модел што моментално не е „во системот“, не само поради потенцијалните трошоци за нејзината повоена реконструкција .

Мишел, исто така, рече дека другите земји поблиску усогласени со економијата на блокот би можеле да бидат прифатени како членки на ЕУ пред крајот на оваа деценија. Претседателот претходно рече дека ЕУ мора да ја заврши својата домашна задача – вклучително и спроведување на потребните реформи – за да биде подготвена за проширување најдоцна до 2030 година.

Тој го повика блокот да не се „плаши“ од интеграцијата на Украина, тврдејќи дека земјата ќе биде атрактивно место за инвестирање како дел од единствениот пазар.