Зошто Хамас е сè уште толку силен?

Дали вака изгледа терористичка организација на колена? Сликите од градот Газа, кои го обиколија светот, го покажуваат токму спротивното. Десетици мажи во центарот на градот, каде што израелската војска жестоко се бореше против нив со месеци.

Многумина од толпата носат униформи, многу се вооружени и имаат зелени ленти на Хамас завиткани околу своите глави. Тоа требаше да биде демонстрација на сила во моментот кога стапи на сила прекинот на огнот и кога тројцата израелски заложници беа ослободени од заробеништво.

„Целосна победа“ - што воопшто значи тоа?

Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху во текот на последните месеци постојано ги повторуваше своите воени цели. „Ние сме решени да постигнеме целосна победа“, рече тој: „Да ги вратиме сите заложници, целосно да го уништиме Хамас во Појасот Газа и да осигураме никогаш повеќе да нема закана за Израел од Газа“.

Војната започна на 7 октомври 2023 година, со напад врз Израел од страна на Хамас и со него поврзани палестински групи. Терористите тогаш убија повеќе од 1.200 луѓе во местата долж границата и киднапираа 250. Тоа беше најтешкиот масакр врз Евреи од Холокаустот, кој покрај големата болка, остави и длабоко чувство на ранливост во израелското општество.

Акцијата против Хамас во Газа имаше за цел не само да се ослободат заложниците, туку и да се врати безбедноста на Израелците. Но, по повеќе од 15 месеци војна, многумина не веруваат дека Хамас ќе исчезне, ниту дека „целосна победа“, како што вели Нетанјаху, е воопшто  можна.

Јаир Голан дури се прашува што воопшто значи „целосна победа“. „Можам да кажам дека тие што зборуваат за целосна победа немаат поим“, вели тој. Голан знае што зборува: се борел за Израел на сите боишта, а беше и заменик началник на Генералштабот. Денес е лидер на Работничката партија (Авода) и еден од водечките опозициски политичари.

Иако од 19 јануари е во сила привремен прекин на огнот, војната во Газа за Голан трае предолго. Не се работи само за безбедноста на Израелците, објаснува тој: „Добро ја познавам доктрината на израелската армија и таа вели: војните нека бидат што пократки“.

Израелската војска тврди дека од почетокот на војната убила речиси 20.000 палестински борци. Се проценува дека пред војната Хамас имал меѓу 30.000 и 40.000 борци - со дополнителни членови од други терористички групи како што е Исламски џихад. Но, некои извештаи исто така наведуваат дека Хамас оттогаш регрутирал повеќе борци отколку што загинале -  повеќе од 20.000.

„Во Хамас доаѓаат за да се одмаздат“

Како е тоа воопшто можно објаснува Фајез Абу Шамалех во интервју за АРД. Тој е поранешен градоначалник на Кан Јунис, вториот по големина град во јужниот дел на Појасот Газа. Градот, кој претходно имаше околу 300.000 жители, сега е целосно уништен. Веднаш на почеток треба да се каже дека Шамалех не е неутрален соговорник – тој му припаѓа на Хамас.

„Хамас има успех во борбата и тоа ги привлекува младите луѓе кои во Хамас сакаат да станат херои“, вели тој во разговор со дописник на АРД од Газа. „Не ме чуди што стотици, можеби илјадници Палестинци доаѓаат во Хамас кога нивните мајки се убиени или кога им се уништени домовите. Особено кога ги гледаат своите ранети браќа или татковци кои не можат да набават храна.“Луѓето страдаат поради израелските напади и протерувања, вели тој. „И, му се приклучуваат на Хамас за да се одмаздат.“

Според палестинските податоци, од почетокот на војната се убиени повеќе од 46.000 Палестинци, а ранети се 110.000. Овие бројки не можат да се проверат независно, а треба да се забележи дека официјалната статистика не прави разлика помеѓу цивили и борци. Војната доведе до целосно уништување на регионот и протерување на околу 90 проценти од населението.

Но, тоа не е единствената причина за приливот на поддржувачи на Хамас. Организацијата може да ги плаќа новите и старите борци. Според некои извештаи, Хамас контролира дел од хуманитарната помош што доаѓа во Појасот Газа. Наводно наплаќа некаков вид царина. Борците кои добиваат пари на тој начин можат да добијат храна за своите семејства. Во област каде што, според ОН, на 90 отсто од населението му се заканува глад, тоа значи преживување.

„Хамас ги контролира сите аспекти на животот“

Шамалех нагласува дека Хамас и по 15 месеци војна сѐ уште е добро организиран: „Хамас ги контролира душите и умовите на палестинската нација, бидејќи го симболизира отпорот против окупацијата. Тие ги контролираат сите аспекти на животот на секоја улица, преку безбедносни контроли и правосудството, како и здравствениот систем и социјалниот сектор. Сето тоа е под контрола на Хамас“.

Шамалех сигурно претерува, но едно е сигурно - дури и по повеќе од една година војна, Хамас е сè уште тука. Непосредно пред да стапи на сила прекинот на огнот, тие дури продолжија да истрелуваат ракети кон јужен Израел. За време на борбите и заседите, во Газа постојано гинеа израелски војници.

Поранешниот генерал Јаир Голан смета дека израелскиот начин на водење војна е погрешен. Според неговите анализи, тоа не е поради израелските вооружени сили, туку поради погрешни политички одлуки. „Кога се борите против терористички организации како Хамас, треба остро да се гаѓа кон нивните воени способности“, вели тој. „А, во исто време, на народот во Газа треба да му се понуди алтернатива на Хамас.“ На тоа не се обрнувало внимание по 7 октомври, вели тој. „Тоа е голем неуспех на оваа влада.“

Големо прашање е како понатаму ќе се развива ситуацијата во Газа и каква перспектива имаат нејзините жители. Пронаоѓањето одговор на тоа е дел од преговорите за траен прекин на огнот. Сегашниот прекин на огнот би требало да трае шест недели. Во тој период треба да бидат ослободени 33 од над 90 преостанати заложници. Во исто време, околу 1.900 Палестинци треба да бидат ослободени од израелските затвори, а во Газа треба да стигнува повеќе хуманитарна помош.

Но, наместо да се најдат одговори на прашањата за иднината, делови од командата на израелската влада се залагаат за нова ескалација. Тоа е лошо за преостанатите заложници во рацете на терористите и за населението во Газа кое страда. За Хамас тоа е можност да добие уште повеќе поддржувачи.
 

Автори; Јан-Кристоф Кицлер и Ане Арбрехт, АРД Тел Авив