11 земји од Европската унија (ЕУ), вклучувајќи ги Франција и Италија, ќе добијат опомена од Европската комисија за прекумерно трошење на владата според новите фискални правила кои ќе стапат на сила оваа година, пишува Фајненшл тајмс.
Минатата година овие земји имаа буџетски дефицити над прагот од 3 отсто од бруто домашниот производ (БДП) дозволен според европските правила. Комисијата во јуни ќе утврди дали ќе започне т.н процедури за прекумерен дефицит во секој случај. Земјите од еврозоната би можеле да се соочат со казни доколку не го поправат курсот, а земјите што не се во еврозоната се соочуваат со ризици за репутацијата.
Речиси е загарантирано дека Франција, Италија и Белгија, чии дефицити се над 3% и не планираат да се вратат на усогласеноста во следните неколку години, ќе бидат казнети.
Фискалните правила беа укинати за време на пандемијата со Ковид-19 и сега повторно се спроведуваат, се реформираат, вклучително и со клаузули кои даваат поголема слобода за инвестиции во одбраната.
На новите правила им дава дополнителна сила од страна на Европската централна банка, која рече дека би можела да ги исклучи земјите од нејзината нова, но непроверена програма за купување обврзници доколку не ги исполнат препораките во рамките на процедурите за прекумерен дефицит.
Некои земји, вклучувајќи ги Шпанија и Чешка, велат дека нивните дефицити ќе се вратат на или под 3% оваа година и не треба да бидат казнети за привремено нарушување.
„Може да има гранични случаи. Ако постои земја чиј прекумерен дефицит е близу 3%, но е привремен, може да одлучиме да не користиме процедура за прекумерен дефицит. Буџетот за 2024 година може да стапи на сила“, изјави за потпретседателот на ЕК за економски прашања, Валдис Домбровскис.
Романија е единствената земја во моментов со активна процедура за прекумерен дефицит.
Полска и Романија, како и Словачка, која е дел од еврозоната, се залагаат за исклучок од правилата со образложение дека воените трошоци како резултат на руската инвазија на Украина ги надминале над прагот.
„Полска има најголеми трошоци за одбрана меѓу земјите на НАТО, повисоки дури и од САД. Ова е вонредна ситуација која мора да се земе предвид при проценка на процедурата за прекумерен дефицит и за тоа се направени новите фискални правила на ЕУ“, изјави полскиот министер за финансии Анджеј Домански.
Полска има дефицит од над 5% за 2023 година и потроши 3,9% од БДП за одбрана во истата година, што значи дека неодбранбениот дефицит е под прагот од 3%.
„Ние сме во дијалог со Комисијата и постои широко разбирање дека таквите инвестиции треба соодветно да се разгледаат“, вели Домански.
„Трошоците за одбрана „е еден од релевантните фактори“ во одредувањето дали да се отвори процедура за прекумерен дефицит“, рече Домбровскис.
Новите правила на ЕУ беа договорени од министрите за финансии во декември, а пред само неколку дена беа одобрени од Европскиот парламент. Тие допрва треба да бидат официјално усвоени од Советот на ЕУ.
Сепак, не сите трошоци за одбрана се квалификуваат за попустливост. Според правилата, може да се земат предвид „зголемените владини инвестиции во одбраната“, но не и повторливите трошоци.
„За време на преговорите беше јасно дека тоа ќе биде тема. Платите на војниците наспроти тенковите“, вели дипломат на ЕУ, истакнувајќи дека Комисијата треба да утврди што може да биде изземено од правилата.
Комисијата во минатото беше критикувана за неуспехот да ги спроведе правилата за дефицит, особено во случајот со Франција. Построгото спроведување беше клучното барање на Германија и другите за време на преговорите за реформирање на правилата.
Еден веројатен исход е дека земјите сепак ќе бидат ставени во процедури за прекумерен дефицит, но дека буџетското прилагодување што Комисијата ќе го постави наесен ќе биде помало.
„Јасни правила ги регулираат процедурите. Овие основни параметри не се променети. Три проценти од БДП остануваат релевантен праг за покренување постапка за прекумерен дефицит“, рече Домбровскис.
